1. Bí tiểu – Bàng quang căng tròn
-
Triệu chứng: Thú rặn tiểu nhưng không ra. Chủ thường mô tả: “Nó cố rặn mãi mà không đi được.”
-
Khám bụng: Sờ thấy một khối tròn, căng, nằm ở vùng bụng dưới – điển hình là bàng quang bị căng quá mức.
-
Nguyên nhân thường gặp:
-
Tắc niệu đạo do sỏi, viêm niệu đạo, hoặc viêm hẹp.
-
Chấn thương cột sống gây liệt bàng quang.
-
Mất phản xạ thần kinh kiểm soát tiểu tiện.
-
-
Lưu ý quan trọng: Không được bóp bàng quang vì có thể gây vỡ, đặc biệt nguy hiểm trên mèo hoặc chuột – dễ dẫn đến tử vong.
-
Phân biệt theo giới:
-
Chó đực: Thường tắc tại đoạn trước xương dương vật.
-
Chó cái: Thường là do sỏi lớn trong bàng quang, ít gặp tắc niệu đạo.
-
Mèo đực: Hay gặp hội chứng tắc niệu do sỏi bùn → bụng phình, liếm vùng sinh dục nhiều.
-
2. Tắc ruột – Uống nước là nôn
-
Triệu chứng điển hình:
-
Vừa uống nước vào đã nôn.
-
Cứ sau 1–2 ngày lại nôn một bãi lớn, có màu vàng, mùi thối lợn cợn.
-
-
Khám bụng:
-
Sờ thấy một khối cứng chắc, không biến dạng, không lõm khi bóp – nghi dị vật đường tiêu hóa.
-
Nếu là phân → bóp sẽ mềm và biến dạng được.
-
-
Cận lâm sàng:
-
Đo Lipase máu nếu có điều kiện → nồng độ tăng cao gợi ý tắc ruột non do viêm tụy hoặc dị vật.
-
3. Tắc phân – Khối dài, mềm, lõm xuống
-
Triệu chứng lâm sàng: Táo bón kéo dài, chướng bụng, không đi ngoài được.
-
Khám bụng:
-
Sờ thấy khối dài từ vùng dạ dày tới chậu hông.
-
Khối mềm, bóp lõm xuống như tuýp kem đánh răng – dấu hiệu rất đặc trưng của phân tích tụ.
-
4. Dị vật thực quản – Thử uống nước để xác định
-
Cách kiểm tra:
-
Cho uống một ít nước.
-
Nếu uống khó, ọe hoặc không nuốt được → nghi ngờ dị vật thực quản.
-
Nếu uống và ăn bình thường → loại trừ dị vật.
-
5. Bội thực – Khó tiêu do ăn quá no hoặc thức ăn hư
-
Triệu chứng lâm sàng: Bụng căng tròn, khó tiêu, nôn khan, mệt mỏi sau ăn.
-
Khám bụng:
-
Sờ bên trái bụng thấy khối mềm, rỗng như túi nilon đựng cơm.
-
-
Chẩn đoán hình ảnh:
-
Chụp X-quang thấy dạ dày giãn lớn, đầy thức ăn → xác định bội thực.
-
6. Thủng niệu đạo – Ống thông không vào được
Hướng dẫn đặt ống thông tiểu đực
-
Chẩn đoán lâm sàng:
-
Thử đặt ống thông tiểu loại nhỏ.
-
Nếu bị kẹt ở đoạn cong, không vào được → nghi ngờ thủng niệu đạo hoặc dị vật.
-
Nếu vẫn luồn được vào bàng quang → có thể không thủng, hoặc thủng nhẹ có thể tự lành.
-
7. Thủng bàng quang – Phát hiện qua test bơm dịch
-
Cách 1 – Siêu âm sau bơm dịch:
-
Bơm 50ml NaCl 0.9% vào bàng quang qua ống thông.
-
Chờ 1 phút, tiến hành siêu âm:
-
Nếu không thấy dịch trong bàng quang → nghi thủng.
-
-
-
Cách 2 – Hút dịch ngược lại:
-
Bơm 50ml, chờ 1–2 phút → hút ngược.
-
Nếu hút ra không đủ 50ml → có khả năng rò dịch ra ổ bụng.
-
-
Giải thích: Cần chờ 1–2 phút để cơ trơn bàng quang co bóp, đẩy dịch ra ngoài qua lỗ thủng – giúp phát hiện rò rỉ.
Kết luận
Việc kiểm tra ổ bụng một cách có hệ thống – kết hợp hỏi kỹ triệu chứng, khám sờ cẩn thận, và sử dụng một số test chẩn đoán đơn giản tại chỗ sẽ giúp bác sĩ thú y rút ngắn thời gian chẩn đoán, tăng hiệu quả điều trị và tránh bỏ sót các tình huống khẩn cấp.
Nếu có câu hỏi và thắc mắc nào, hãy liên lạc ngay với EduVET để được giải đáp nhanh và chính xác nhất!
Tài liệu tham khảo
-
Ettinger SJ, Feldman EC. Textbook of Veterinary Internal Medicine, 8th Edition. Elsevier, 2017.
-
Tilley LP, Smith FW. The 5-Minute Veterinary Consult: Canine and Feline, 6th Edition. Wiley-Blackwell, 2015.
-
Plumb DC. Plumb’s Veterinary Drug Handbook, 9th Edition. Wiley-Blackwell, 2018.
-
Merck Veterinary Manual Online. Topic: “Urinary Tract Obstruction in Small Animals”.
