Mổ sỏi bàng quang ở chó mèo

Quy trình và kỹ thuật mổ sỏi bàng quang

Cơ chế hình thành sỏi tiết niệu và cách điều trị

1. Thông tiểu trước khi mổ

Trước hết, chúng ta nên tiến hành thông tiểu. Trường hợp con vật bị bí tiểu, sỏi, hoặc viêm gây tắc nghẽn đường tiểu mà không thể thông qua niệu đạo được, thì ta cần dùng kim chọc qua thành bụng vào bàng quang để rút nước tiểu.
Mục đích là làm bàng quang nhỏ lại, giúp vết mổ nhỏ và thao tác dễ dàng hơn.

Cấu trúc giải phẫu cần nắm rõ:

Bàng quang nằm trong khung chậu, ở trạng thái không chứa nước tiểu thì gần như nằm trọn trong khung chậu.
Ở mèo, bàng quang thường nằm hoàn toàn trong khung chậu, còn ở chó thì hơi nhô ra trước một chút.
Khi chứa đầy nước tiểu, bàng quang căng phồng và dịch ra phía trước.

Khi chọc kim rút nước tiểu, có một lưu ý nhỏ:

Khi nước tiểu rút ra, bàng quang sẽ co dần về phía sau, làm cho kim nghiêng dần và có thể tuột ra.
Để tránh điều này, nên dùng tay sờ bàng quang, đẩy nhẹ về phía khung chậu rồi mới chọc kim. Như vậy, dù nước tiểu rút gần hết thì kim vẫn giữ ổn định, không bị lệch.

Trường hợp đặc biệt:
Nếu con vật bí tiểu lâu, bàng quang căng to, suy thận, cơ thể yếu, nên chọc kim rút tiểu nhiều lần mỗi vài giờ trong vài ngày để giúp con vật khỏe hơn trước khi tiến hành phẫu thuật.

2. Một số tình huống lâm sàng

“Sau khi rút được vài ống nước tiểu thì con bệnh chết, nguyên nhân vì sao?”

Trả lời: nếu siêu âm thấy bàng quang căng nhiều ngày, việc rút nước tiểu quá nhanh, quá nhiều có thể gây thay đổi áp lực đột ngột, làm thiếu máu bàng quang, hoại tử niêm mạc hoặc rối loạn điện giải.
Tuy nhiên, rút nước tiểu thông thường không gây nguy hiểm nếu làm đúng cách và chia làm nhiều lần.

Thường nên rút gần hết lượng nước tiểu, đợi 2–3 tiếng rồi rút tiếp, vì bàng quang sau giãn sẽ chưa co lại ngay.
Nếu căng quá lâu, thành bàng quang mỏng và dễ rò nước tiểu.
Cần loại trừ thêm nguyên nhân suy thận hoặc viêm nặng.
Về dụng cụ, có thể dùng kim bướm, kim đốc vàng hoặc kim đốc hồng. Tuy nhiên, kim bướm thường ít đau và an toàn hơn.

→ Khi thao tác, một người giữ bàng quang và cố định kim, người còn lại rút nước tiểu bằng xi-lanh, thay bơm liên tục. Làm việc phối hợp hai người sẽ hiệu quả hơn.

3. Về điện giải và an toàn

Nhiều người lo rút nhiều nước tiểu sẽ tụt Kali (K⁺).
Thực tế, tụt K⁺ chỉ xảy ra khi con vật đái nhiều kéo dài, suy thận mạn hoặc dùng thuốc lợi tiểu mạnh (như Furosemide) trong nhiều ngày liên tiếp.
Rút nước tiểu thông thường, ngắt quãng không gây tụt K⁺.

Việc chọc kim bàng quang cũng hiếm khi gây dò rỉ nước tiểu. Nếu kim bị tuột, có thể chọc lại – không gây biến chứng nghiêm trọng.

4. Trình tự phẫu thuật

Trước khi mổ, nên rút bớt nước tiểu để giảm căng bàng quang. Có thể thực hiện trước hoặc sau khi mở thành bụng, tùy thói quen từng bác sĩ.
Khi mổ, tay cầm được bàng quang sẽ giúp thao tác dễ hơn, nên nhiều bác sĩ thích rút nước tiểu trước khi mở bụng.

Tiến hành:

Dùng chỉ chờ kéo căng bàng quang để dễ dàng thực hiện, đưa hết sỏi ra ngoài và rửa sạch sỏi nhỏ trong bàng quang
Phương pháp khâu: Kết hợp khâu liên tục và khâu đơn lớp thanh mạc bên ngoài.
- Lớp đầu tiên khâu liên tục cả lớp niêm mạc và thanh mạc, để khoảng cách giữa các nút rộng
- Lớp thứ hai khâu đơn, xen kẽ giữa các nút liên tục, chỉ xuyên thanh mạc không xuống niêm mạc bàng quang, giúp bịt kín hoàn toàn và giảm căng.
  → Đây là phương pháp tối ưu, an toàn, dễ khâu, phù hợp cho mọi loại bàng quang (mỏng, dày, viêm, tổn thương…).

6. Đặt ống thông tiểu sau mổ

Sau khi khâu, đặt ống thông tiểu khoảng 6 ngày để giúp bàng quang phục hồi.

Cơ chế:

Não có trung khu điều khiển cơ vòng bàng quang, phối hợp giữa nhận cảm giác buồn tiểu và chỉ đạo tiểu tiện.
Niêm mạc bàng quang có tế bào cảm thụ áp lực, hoạt động tương tự như phao trong két nước – khi bàng quang căng, các thụ thể này báo hiệu cho não để điều tiết việc tiểu tiện.
Việc đặt thông tiểu giúp giảm áp lực, tránh kích thích trung khu điều tiết, cho bàng quang có thời gian hồi phục hoàn toàn.

Tài liệu tham khảo

Osborne, C. A., et al. (2008). Canine and Feline Nephrology and Urology. Blackwell Publishing.
Cooper, E. S., et al. (2014). “Bladder wall integrity after prolonged obstruction in cats.” J Vet Intern Med, 28(1): 108–115.
Boothe, H. W. (2012). Small Animal Surgery Techniques. Saunders Elsevier.
Fossum, T. W. (2018). Small Animal Surgery (5th ed.). Elsevier.
Drost, W. T., & Henry, G. A. (2017). “Ultrasound evaluation of the urinary bladder and urethra.” Vet Clin Small Anim, 47(1): 33–50.

Hãy liên hệ ngay với EduVET nếu có bất kỳ thắc mắc nào có bất kỳ thắc mắc nào !