Cách nhận biết là điều trị bất thường bàng quang: viêm - polyp- khối u

Nhận biết và xử lý các bất thường ở bàng quang: viêm – polyp – khối u

1. Khi thấy niêm mạc bàng quang bất thường

Khi siêu âm mà thấy niêm mạc bàng quang không đều, dày, sần sùi hoặc có cấu trúc lạ, chúng ta cần nghĩ ngay đến ba nhóm bệnh chính:

Viêm bàng quang
Polyp bàng quang
Khối u bàng quang

2. Trường hợp viêm bàng quang

a. Viêm nhẹ

Những trường hợp viêm nhẹ, niêm mạc chỉ hơi dày hoặc không đều một chút — ta vẫn có thể điều trị theo phác đồ kháng sinh – kháng viêm thông thường, theo kết quả kháng sinh đồ nếu có.

b. Viêm nặng hoặc mạn tính

Khi thấy niêm mạc dày rõ, sần sùi, thậm chí chảy máu khi đặt ống thông, và điều trị kháng sinh, kháng viêm thông thường không hiệu quả → cần cân nhắc viêm nặng hoặc viêm mạn tính.

Lúc này có thể phải dùng thuốc ức chế miễn dịch để giảm phản ứng viêm quá mức. Hai nhóm thuốc thường được cân nhắc:

Cyclosporin – kiểm soát miễn dịch, giảm viêm mạn.
Vincristin – thuốc hóa trị, có tác dụng ức chế tăng sinh tế bào viêm và mô sẹo (tăng sinh quá mức niêm mạc).

Cơ chế:Thuốc hóa trị như Vincristin không “diệt” tế bào đang có, mà ngăn không cho tế bào tiếp tục tăng sinh.
Vì vậy, trong viêm nặng, thuốc giúp niêm mạc ngừng dày lên và hồi phục dần về trạng thái bình thường.

3. Polyp và khối u bàng quang

Khối u ở bàng quang

Khi siêu âm thấy các khối lồi ra trong lòng bàng quang, có chân hẹp, đỉnh to, có thể một hoặc nhiều khối — ta nên nghĩ đến polyp hoặc khối u.

Phân biệt nhanh:

Viêm nặng: Dày đều toàn bộ niêm mạc bàng quang, không khu trú.
Polyp / Khối u: Dày khu trú, chỉ ở một vùng, còn vùng khác bình thường.

Xử lý:

Viêm: Dùng thuốc, không cần mổ.
Polyp hoặc khối u:Cần phẫu thuật cắt bỏ khối bất thường, sau đó dùng thuốc hóa trị hỗ trợ để:
- Ức chế sự tăng sinh của tế bào bất thường còn sót lại.
- Ngăn ngừa tái phát.

Lưu ý:
Thuốc hóa trị không tiêu diệt hoàn toàn khối u, mà giúp ngăn tế bào còn lại phát triển thêm.
Do đó, mổ là bắt buộc, thuốc chỉ là bước bổ trợ sau phẫu thuật.

Chỉ điểm chọc hút bàng quang trong trường hợp cấp tính

Khi làm thủ thuật chọc hút bàng quang để lấy nước tiểu, đôi khi bác sĩ mới hoặc sinh viên sẽ lo:

“Lỡ chọc thủng, nước tiểu tràn ra ổ bụng thì sao?”

Thực tế, không sao cả – miễn là chúng ta thao tác đúng kỹ thuật và xử lý đúng sau khi chọc.

Dụng cụ và kích thước kim

Không nhất thiết phải dùng kim to.
Thông thường chỉ cần kim bướm là đủ.
Nếu bác sĩ có dùng kim lớn hơn (ví dụ kim 17, kim đầu đốc xanh – đốc vàng – đốc hồng), thì vẫn an toàn, vì bàng quang có khả năng co hồi và tự bịt kín vị trí chọc.
Khi chọc nhiều lần (trượt kim hoặc đổi vị trí), thành bàng quang có thể bị tổn thương nhẹ, nhưng các vị trí chọc nhỏ sẽ tự viêm, sưng nhẹ và bít lại như tổ ong, không gây dò nước tiểu ra ổ bụng.

Điều kiện để không bị dò nước tiểu

Điều quan trọng không phải là kích thước kim, mà là trạng thái của bàng quang sau khi chọc:

Sau khi hút xong, tuyệt đối không để bàng quang căng lại.

Nếu bàng quang tiếp tục căng đầy trong khi có lỗ chọc, nước tiểu sẽ rò ra ngoài.
Nhưng nếu ta giữ bàng quang xẹp (trống) sau khi chọc – dù dùng kim to – thì hoàn toàn an toàn.

Xử lý sau chọc và kháng sinh hỗ trợ

Sau khi chọc, nếu nghi ngờ có tổn thương nhẹ hoặc muốn phòng nhiễm khuẩn, có thể dùng một liều kháng sinh dự phòng.

Ưu tiên: Kanamycin (Nancomycin) – rất hiệu quả với nhóm vi khuẩn thường trú ở bàng quang.
Thay thế: Amoxicillin hoặc các penicillin phổ rộng khác cũng được.
Thực tế, các nghiên cứu chỉ ra rằng nhiễm trùng sau chọc hút bàng quang là rất hiếm, trừ khi ở những con vật già yếu hoặc có bệnh nền.

Kinh nghiệm thực tế

Trong thực hành, đã có rất nhiều trường hợp mèo được chọc hút nhiều lần, thậm chí có lúc kim đi lạc vào vị trí không chuẩn (như đâm gần ruột, vào mô quanh bàng quang), nhưng nếu:

thao tác vô khuẩn,
bàng quang được làm xẹp sau hút,
và có theo dõi,

→ thì gần như không xảy ra biến chứng nghiêm trọng.

Nguyên tắc điều trị tổng quát

Phân biệt rõ: viêm – polyp – khối u qua siêu âm.
Viêm nhẹ: điều trị nội khoa.
Viêm nặng: có thể thêm ức chế miễn dịch.
Khối u: phẫu thuật + hóa trị hỗ trợ.
Theo dõi tái phát định kỳ bằng siêu âm, nhất là ở những trường hợp viêm mạn hoặc u bàng quang.

Tài liệu khoa học

Hall, J.A. et al. (2019). Urinary tract diseases in small animals: diagnosis and management. Vet Clin North Am Small Anim Pract, 49(2): 229–245.
Bartges, J.W. (2020). Canine and Feline Urinary Tract Infections: A Review. Vet Clin North Am Small Anim Pract, 50(2): 1–16.
Vincristine: mechanism of action and veterinary applications. Veterinary Pharmacology and Therapeutics, 10th Ed. Wiley-Blackwell, 2017.
Cyclosporine in veterinary dermatology and internal medicine: immunomodulatory uses. J Vet Intern Med, 2021;35(3):1002–1012.