Nói đơn giản: CK – Creatine kinase là enzyme nằm trong cơ. Khi cơ bị “lủng” – tức bị tổn thương, viêm hay chấn thương – CK sẽ tràn ra máu. Vậy nên nếu CK trong máu tăng, thì phải nghĩ ngay đến vấn đề ở cơ. Ngoài ra, CK cũng có ở cơ trơn, não và thần kinh, nhưng tổn thương mấy chỗ đó thường không làm tăng CK huyết thanh.
Loại mẫu: Huyết tương hoặc huyết thanh
Ống đựng mẫu:
-
Ống chứa EDTA (chỉ loại có Kali)
-
Hoặc ống chứa heparin (chỉ dùng loại lithium hoặc amoni)
-
Hoặc ống nắp đỏ (red-top – không có chất chống đông, dùng để lấy huyết thanh)
Quy trình lấy: Nên lấy mẫu lúc đói
Lưu ý khi kiểm tra chỉ số CK
- CK trong huyết thanh chó có thể cao hơn huyết tương do trong tiểu cầu chó có CK
1. Tăng CK Do Sinh Lý (Không Phải Bệnh)
-
Vận động mạnh: Hoạt động cơ bắp mạnh mẽ có thể gây tổn thương nhẹ cho sợi cơ, dẫn đến rò rỉ CK vào máu.
-
Động vật non: Chó con và mèo con thường có mức CK cao hơn do quá trình phát triển cơ bắp nhanh chóng.
2. Tăng CK Do Bệnh Lý (Cần Quan Tâm)
-
Chấn thương cơ: Gãy xương, va chạm mạnh, hoặc tiêm bắp có thể gây tổn thương cơ, dẫn đến tăng CK.
-
Viêm cơ: Bệnh viêm đa cơ hoặc viêm cơ tự miễn có thể làm tăng đáng kể CK do phá hủy mô cơ.
-
Thoái hóa cơ do di truyền: Một số giống chó như Golden Retriever có thể mắc bệnh thoái hóa cơ di truyền, dẫn đến tăng CK mãn tính.
-
Tiêu cơ vân (Rhabdomyolysis): Tình trạng phá hủy cơ nghiêm trọng do sốc nhiệt, nằm lâu không di chuyển, hoặc nhiễm độc có thể gây tăng CK rất cao và nguy cơ suy thận cấp tính.
-
Bệnh nội tiết: Cường giáp ở mèo có thể dẫn đến teo cơ và tăng nhẹ CK.
3. Tăng CK Do Lỗi Mẫu
-
Lấy mẫu sai kỹ thuật: Việc chọc kim vào cơ thay vì tĩnh mạch hoặc xử lý mẫu không đúng cách có thể làm tăng giả CK trong mẫu máu.
4. Giảm chỉ sô CK
- Chủ yếu do giả khối lượng cơ (ví dụ: con già yếu)
Hướng Dẫn Đánh Giá CK Tăng Cao
-
Hỏi tiền sử: Xác định xem động vật có vận động mạnh, chấn thương, hoặc tiêm bắp gần đây không.
-
Kiểm tra lâm sàng: Tìm dấu hiệu đau cơ, yếu cơ, hoặc bất thường trong vận động.
-
Xét nghiệm bổ sung: Đo các enzyme khác như AST, ALT để đánh giá tổn thương cơ và gan.
-
Theo dõi CK theo thời gian: CK có thời gian bán hủy ngắn (~2.5 giờ ở chó), nên việc theo dõi mức CK có thể giúp xác định tiến triển của tổn thương cơ.
EduVET – Đào tạo bác sĩ thú nhỏ
Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, Quý bác sĩ vui lòng liên hệ với EduVET, hoặc qua Zalo 08 6712 6712 để được tư vấn nhanh và chính xác nhất!
Tài Liệu Tham Khảo Khoa Học
-
Aroch, I., et al. (2010). Diagnostic and prognostic value of serum creatine-kinase activity in ill cats. Journal of Feline Medicine and Surgery, 12(6), 466–475.
-
eClinpath. Creatine kinase.
-
Frontiers in Veterinary Science. (2021). Case Report: Persistent Moderate-to-Severe Creatine Kinase Enzyme Activity in a Subclinical Dog.
“>
