Để trị FIP ở mèo, đặc biệt là FIP ướt, thể tích tụ nhiều dịch ở hoang ngực hoặc khoang bụng ở mèo, có một phương pháp được bác sĩ áp dụng đó là tiêm Dexamethasone trực tiếp vào khoang ngực hoặc khoang bụng để kiểm soát viêm và giảm thoát dịch. Vậy cơ chế của phương pháp này là gì, có thực sự cần thiết trong điều trị FIP ở mèo không?
Chúng ta hãy đi lần lượt qua từng mục để hiểu rõ để áp dụng kiến thức này vào thực tiễn hiệu quả nhất!
FIP ở mèo và vai trò của phản ứng viêm
FIP do virus Coronavirus biến thể (FCoV) gây ra. Khi virus xâm nhập vào đại thực bào, nó kích hoạt phản ứng viêm quá mức, dẫn đến tổn thương nội mô mạch máu, tích tụ dịch ở khoang bụng, khoang ngực và các cơ quan khác.
Phản ứng viêm không kiểm soát được xem là nguyên nhân chính gây ra triệu chứng lâm sàng nặng nề và tử vong.
Dexamethasone là gì?
Dexamethasone là một loại glucocorticoid tổng hợp có tác dụng chống viêm và ức chế miễn dịch mạnh, thường được sử dụng trong y học người và thú y để kiểm soát viêm, dị ứng hoặc sốc.
Cơ chế tác dụng của Dexamethasone trong FIP
1. Ức chế quá trình viêm
-
Dexamethasone ức chế phospholipase A2, từ đó ngăn chặn quá trình sản sinh prostaglandin và leukotriene – hai chất trung gian gây viêm mạnh.
-
Giảm cytokine gây viêm như IL-1, IL-6, TNF-α và COX-2.
2. Ức chế miễn dịch có chọn lọc
-
Làm giảm hoạt động của tế bào T, B và các đại thực bào – những tế bào đóng vai trò trung tâm trong cơ chế bệnh sinh của FIP.
-
Giúp ngăn cơ thể tự làm tổn thương chính mình do phản ứng miễn dịch quá mức.
3. Giảm thoát dịch vào khoang bụng và ngực
-
Dexamethasone làm ổn định tế bào nội mô mạch máu bằng cách tăng cường sản xuất các protein liên kết chặt chẽ.
-
Đồng thời ức chế VEGF (vascular endothelial growth factor) – yếu tố gây tăng tính thấm thành mạch và hình thành mạch mới.
Tại sao tiêm Dexamethasone vào khoang bụng hoặc ngực?
Ưu điểm:
-
Tác dụng nhanh tại chỗ: Đưa thuốc trực tiếp đến vị trí viêm giúp đạt hiệu quả giảm dịch nhanh chóng.
-
Hạn chế tác dụng phụ toàn thân: So với đường uống hoặc tiêm tĩnh mạch, lượng thuốc toàn thân hấp thu ít hơn.
-
Cải thiện triệu chứng tức thì: Giảm khó thở, chướng bụng, đau do tràn dịch.
Nhược điểm:
-
Không điều trị được nguyên nhân gốc (virus FIP) → chỉ là hỗ trợ.
-
Nguy cơ ức chế miễn dịch quá mức nếu lạm dụng kéo dài.
-
Phải tiêm đúng kỹ thuật, tránh nhiễm trùng khoang.
Liều sử dụng
-
Dexamethasone: 0.5–1 mg/kg, tiêm trực tiếp vào xoang bụng hoặc xoang ngực mỗi 3–5 ngày tùy đáp ứng lâm sàng.
-
Nên kết hợp với thuốc kháng virus chính như GS-441524 hoặc Remdesivir để điều trị toàn diện.
Có nên dùng Dexamethasone trong mọi ca FIP?
Không.
Việc sử dụng dexamethasone nên cân nhắc từng trường hợp cụ thể, nhất là FIP thể ướt với dịch nhiều gây ảnh hưởng hô hấp hoặc tiêu hóa. Đối với FIP thể khô, việc ức chế miễn dịch quá mức có thể làm virus lan rộng hơn.
Kết luận
-
Tiêm Dexamethasone vào xoang bụng/ngực có thể mang lại lợi ích tức thì cho mèo bị FIP thể ướt, giúp giảm viêm và dịch tích tụ.
-
Tuy nhiên, đây không phải là phương pháp điều trị tận gốc và chỉ nên dùng phối hợp với thuốc kháng virus.
-
Việc áp dụng cần có bác sĩ thú y chuyên môn chỉ định và theo dõi chặt chẽ.
Theo dõi EduVET để cập nhật thêm kiến thức về bệnh FIP và các phương pháp điều trị hiệu quả, thực chiến từ các ca lâm sàng thực tế!
Tài liệu tham khảo
-
Hartmann, K. (2005). Feline infectious peritonitis. Vet Clin North Am Small Anim Pract, 35(1), 39–79.
-
Addie, D. D., et al. (2009). Feline infectious peritonitis: ABCD guidelines. Journal of Feline Medicine and Surgery, 11(7), 594–604.
-
Trepanier, L. A. (2015). FIP: Update on pathogenesis and treatment. Topics in Companion Animal Medicine, 30(3), 133–139.
