Vitamin C – Hiểu đúng để dùng hiệu quả
- Vitamin C – một thứ thuốc bổ dùng nhiều nhưng không phải ai cũng hiểu sâu.
Trước giờ ta vẫn có thói quen: cứ ốm là tiêm vitamin, không cần biết có cần hay không. Nhưng thực ra, có những trường hợp không cần tiêm, và cũng có những trường hợp phải tiêm nhiều, tiêm liều cao. Vậy thì làm sao biết lúc nào dùng, lúc nào không? Cần phải hiểu sâu một chút.
I. Vitamin C – Có kho dự trữ không?
- Vitamin C không có kho dự trữ trong cơ thể. Nó tan trong nước, nên dùng xong là thải ra ngoài liền qua nước tiểu – vàng khè luôn.
- Vậy nên, khi bị bệnh mà cần bổ sung vitamin C thì phải bổ sung ngay, chứ không có chuyện “đợi vài ngày” như vitamin B12 – vì B12 có thể dự trữ cả mấy tháng.
- Không có kho, tan trong nước → thải nhanh → phải dùng liên tục, mỗi 4–6 tiếng phải bổ sung lại để giữ nồng độ ổn định trong máu.
So sánh dễ hiểu:
- Vitamin C: như cho ăn cơm ngày 3 bữa → khỏe nhanh.
- Vitamin A, D (tan trong dầu): dự trữ được → tiêm cách ngày.
II. Cơ chế – Vì sao hầu như bệnh nào cũng dùng Vitamin C?
- Nghe thì đơn giản, nhưng thực sự Vitamin C làm được rất nhiều việc. Nó đi vào tất cả các mô, tất cả các nơi có tổn thương, từ mắt, miệng, phổi, gan, da, sinh dục, thậm chí cả tai.
1. Tạo collagen – Phục hồi mô
- Cơ thể ta được cấu tạo từ các mô, mà mô được tạo bởi sợi collagen. Mà sợi collagen lại cần vitamin C để hình thành.
- Tức là bất kỳ tổn thương mô nào cũng cần C để phục hồi. Bệnh gì cũng liên quan đến mô, nên bệnh gì cũng cần đến vitamin C.
2. Chống oxy hóa – Trung hòa acid
- Mọi bệnh đều gây viêm, và khi viêm sẽ tạo ra acid.
- Acid làm tổn thương tế bào, giống như bị “tạt axid” → biến dạng, thoái hóa.
- Vitamin C vào sẽ gắn với acid, trung hòa nó, biến thành acid yếu → giảm phá hủy tế bào, chống oxy hóa.
3. Tăng khả năng miễn dịch – Hỗ trợ bạch cầu
- Viêm → kích hoạt bạch cầu hoạt động. Nhưng để bạch cầu “đến nơi làm việc”, nó phải bám được vào mô tổn thương.
- Vitamin C sẽ đến và gắn vào bạch cầu, tăng khả năng bám dính vào mô → giúp miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn.
- Không có vitamin C, bạch cầu đi qua vết thương mà không xử lý – như “thiếu trách nhiệm”. Thêm vitamin C vào bạch cầu bám, xử lý và tiêu diệt vi khuẩn hiệu quả.
Quá trình bạch cầu di chuyển đến vị trí tổn thương
4. Tạo mạch máu mới – Phục hồi vùng tổn thương
- Khi mô tổn thương, mạch máu bị phá vỡ.
- Vitamin C gắn vào tế bào cơ, kích hoạt nhân tế bào sản xuất VEGF – yếu tố hình thành mạch máu mới → giúp phục hồi máu nuôi mô bị tổn thương, giảm hoại tử, nhanh lành.
III. Dùng vitamin C sao cho đúng?
- Uống/truyền mỗi 4–6 tiếng để giữ nồng độ ổn định.
- Không uống vào buổi tối → vì ban đêm ít uống nước, C bị đọng lại, tạo tinh thể – nguy cơ hình thành sỏi.
- Uống sáng, uống nhiều nước, chia nhiều lần.
IV. Ứng dụng thực tế trong điều trị
- Viêm phổi, viêm miệng, viêm da, tiêu chảy, bệnh gan… → cứ có tổn thương mô hoặc viêm là dùng.
- Trong viện Nhi trên người vitamin C được dùng liều cao thay cho kháng sinh ở những ca nhẹ để tăng đề kháng tự nhiên.
- Phụ nữ: Dùng vitamin C đều đặn giúp tái tạo niêm mạc, tạo collagen → đẹp từ trong ra ngoài.
V. Kết luận
- Vitamin C không phải thần dược, nhưng là vũ khí mạnh mẽ trong điều trị – khi dùng đúng
- Có viêm – có tổn thương mô → là có thể dùng Vitamin C.
- Dùng đúng cách, đúng lúc, đúng liều – thì hiệu quả điều trị sẽ tăng vượt trội mà không cần kháng sinh liều cao.
Vitamin C 5%: 1cc/5kg/24h
Tài liệu tham khảo
-
Carr AC, Maggini S. (2017). Vitamin C and Immune Function. Nutrients, 9(11):1211. doi:10.3390/nu9111211
-
Mandl J, Szarka A, Bánhegyi G. (2009). Vitamin C: update on physiology and pharmacology. British Journal of Pharmacology, 157(7):1097–1110.
-
Hemilä H, Chalker E. (2019). Vitamin C for preventing and treating the common cold. Cochrane Database of Systematic Reviews, Issue 1.
-
Padayatty SJ et al. (2003). Vitamin C as an antioxidant: evaluation of its role in disease prevention and therapy. American Journal of Clinical Nutrition, 77(5):1026–1048.
-
World Health Organization (WHO). Vitamin and Mineral Requirements in Human Nutrition, 2nd edition, 2004.
Hãy liên hệ ngay với EduVET nếu có bất kỳ thắc mắc nào!
Bài viết liên quan
