1. Khi nào cần dùng kháng viêm?
Tất cả các trường hợp liên quan đến khớp đều cần cân nhắc sử dụng thuốc kháng viêm, bao gồm:
-
Viêm khớp cấp tính và mạn tính.
-
Chấn thương khớp (va đập, trật khớp, tổn thương mô quanh khớp).
-
Phẫu thuật khớp
Quá trình hậu phẫu sai khi phẫu thuật cũng cần sử dụng kháng viêm
Các thuốc kháng viêm trong viêm khớp và hậu phẫu bao gồm: Diclofenac, Ketoprofen, Meloxicam, Celecoxib đây là những kháng viêm thuộc COX-2 (ngắt kết nối COX-2)
2. Phân loại và cơ chế
Các thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) thường được chia theo mức độ ức chế COX-1 và COX-2.
Ta có thể hình dung rằng:
-
COX-2 là “phích cắm” của viêm và đau.
-
COX-1 lại tham gia vào bảo vệ dạ dày, thận, tiểu cầu.
→ Vì vậy, thuốc càng chọn lọc COX-2 thì càng ít tác dụng phụ trên dạ dày và thận.
3. Kháng viêm dùng trong viêm khớp và hậu phẫu (từ mạnh đến nhẹ)
-
Diclofenac
-
Tác dụng: mạnh, hiệu quả nhanh, giảm đau – kháng viêm tốt.
-
Nhược điểm: ức chế cả COX-1 (Vì COX-1 tham gia bảo vệ dạ dày, thận) → dễ gây loét dạ dày, tổn thương thận nếu dùng lâu.
-
Ví như “con dao sắc nhất” – cắt rất tốt nhưng dễ “cắt cả tay”, nên được sử dụng cẩn thận
-
-
Ketoprofen
-
Hiệu lực thấp hơn diclofenac nhưng vẫn ức chế COX-1 và COX-2.
-
Dùng tốt trong viêm khớp cấp hoặc sau phẫu thuật ngắn ngày.
-
-
Meloxicam
-
Chọn lọc COX-2 cao hơn → an toàn hơn cho dạ dày và thận.
-
Phù hợp điều trị viêm khớp kéo dài ở chó, mèo.
-
-
Celecoxib (COX-B, hay còn gọi là Coxib – ví dụ: Firocoxib, Deracoxib)
-
Gần như chỉ ức chế COX-2, không ảnh hưởng COX-1.
-
Tác dụng chuyên biệt cho viêm khớp và hậu phẫu khớp.
-
Có thể dùng dài ngày mà ít gây loét dạ dày hoặc suy thận.
-
Dược động học và độ an toàn đã được chứng minh cả trên người và thú y.
-
4. Tóm tắt cơ chế so sánh
| Thuốc | Chọn lọc COX | Hiệu lực | Tác dụng phụ tiêu hóa/thận | Ứng dụng chính |
|---|---|---|---|---|
| Diclofenac | COX-1 + COX-2 | Mạnh nhất | Cao | Viêm cấp, sưng đau mạnh |
| Ketoprofen | COX-1 + COX-2 (yếu hơn) | Trung bình | Trung bình | Viêm cấp, hậu phẫu ngắn |
| Meloxicam | COX-2 > COX-1 | Khá mạnh | Thấp | Viêm khớp mạn |
| Firocoxib / Deracoxib | COX-2 chọn lọc | Mạnh, an toàn | Thấp nhất | Viêm khớp, hậu phẫu dài ngày |
5. Lưu ý
-
Các thuốc ức chế COX-1 có thể gây: viêm loét dạ dày – ruột, suy thận, giảm tiểu cầu.
-
Các thuốc ức chế COX-2 chọn lọc (Coxib) giúp giảm đau và sưng tại khớp mà ít hại cơ quan khác.
-
Trong thú y, Firocoxib và Meloxicam là hai thuốc được dùng phổ biến nhất cho điều trị viêm khớp và hậu phẫu.
Tài liệu tham khảo
-
Lees, P. (2013). Pharmacology of nonsteroidal anti-inflammatory drugs in veterinary species. Veterinary Anaesthesia and Analgesia, 40(4), 309–328.
-
Papich, M. G. (2016). Saunders Handbook of Veterinary Drugs. Elsevier.
-
Lascelles, B. D. X., et al. (2005). Evaluation of meloxicam or deracoxib for treatment of osteoarthritis in dogs. J Am Vet Med Assoc, 227(6), 935–941.
-
King, J. N., et al. (2017). Firocoxib: a selective COX-2 inhibitor for dogs and horses. Vet J, 216, 8–14.
Hãy liên hệ ngay với EduVET nếu có bất kỳ thắc mắc nào!
