1. Lỗ rò hậu môn là gì?
- Lỗ rò hậu môn (anal fistula) là sự hình thành đường hầm bất thường từ ống hậu môn ra ngoài da, có thể rò phân, mủ hoặc dịch viêm. Những đường rò này thường mãn tính, khó lành và tái phát dai dẳng.
- Ở chó, tình trạng này liên quan đến phản ứng viêm trung gian miễn dịch, kết hợp với đặc điểm tuyến mồ hôi apocrine quanh hậu môn tiết nhiều chất nhờn – môi trường lý tưởng cho vi khuẩn và nấm phát triển.
2. Giống chó dễ mắc
- Chó chăn cừu Đức là giống dễ bị nhất vì có mật độ tuyến mồ hôi apocrine cao hơn các giống chó khác. Những tuyến này tiết ra chất có mùi, giàu lipid và protein – góp phần tạo môi trường viêm dai dẳng quanh hậu môn.
3. Triệu chứng thường gặp
-
Rặn nhiều khi đi vệ sinh, đôi khi đi phân ra máu
-
Đi phân ít, nhỏ giọt
-
Chảy dịch mủ quanh hậu môn, có mùi hôi
-
Liếm, cắn hoặc gãi hậu môn liên tục
-
Có thể thấy các lỗ rò, loét quanh hậu môn
4. Điều trị – Phác đồ tiêu chuẩn
- Lỗ rò hậu môn cần điều trị lâu dài và toàn diện, bao gồm:
a. Thuốc ức chế miễn dịch (bắt buộc)
-
Cyclosporine: 4–8 mg/kg/ngày (uống), có thể bắt đầu 4 mg/kg/12h × 4 tuần, sau đó giảm dần theo từng tuần nếu bệnh ổn định.
-
Kết hợp với ketoconazole để giảm liều cyclosporine (vì ketoconazole làm tăng nồng độ cyclosporine):
Cyclosporine 0.5–5 mg/kg/PO + Ketoconazole 5–7.5 mg/kg/PO
Ngừng ketoconazole nếu men gan tăng cao. -
Prednisone: Bắt đầu 2 mg/kg/PO/ngày, sau đó giảm dần về liều duy trì 0.5 mg/kg/ngày.
-
Azathioprine: 2 mg/kg/PO/ngày → duy trì 1 mg/kg mỗi 48–72h khi bệnh cải thiện.
b. Thuốc bôi tại chỗ
-
Tacrolimus mỡ 0.1%: Bôi trực tiếp vùng rò 1–2 lần/ngày.
Cảnh báo: Thuốc có thể tăng nguy cơ ung thư – nên đeo găng tay khi bôi.
c. Thuốc kháng nấm
Do môi trường hậu môn ẩm, dễ bội nhiễm nấm nên cần phối hợp:
-
Itraconazole: 5 mg/kg/PO/ngày
-
Hoặc Fluconazole: 2.5–10 mg/kg/PO/ngày
-
Hoặc Ketoconazole: 10 mg/kg/PO/ngày
d. Kháng sinh phối hợp
-
Metronidazole hoặc Amoxicillin–clavulanate
-
Thuốc mỡ bôi tại chỗ: Mupirocin
5. Hướng dẫn duy trì sau điều trị
Khi tổn thương đã cải thiện:
-
Ngưng cyclosporine, duy trì tacrolimus bôi với tần suất giảm dần (1 lần/ngày → 1 lần/48h → 1 lần/tuần).
-
Theo dõi tái phát thường xuyên, tái điều trị sớm nếu có dấu hiệu lâm sàng trở lại.
Kết luận
- Lỗ rò hậu môn là bệnh lý phức tạp, có yếu tố miễn dịch và thường cần điều trị suốt đời. Phác đồ cần phối hợp ức chế miễn dịch, kháng sinh, thuốc chống nấm và theo dõi chặt chẽ. Việc can thiệp sớm và kiên trì điều trị là chìa khóa để kiểm soát bệnh hiệu quả, giảm thiểu đau đớn cho thú cưng.
Nếu có câu hỏi và thắc mắc nào, hãy liên lạc ngay với EduVET tới số 08 6712 6712 để được giải đáp nhanh và chính xác nhất!
Tài liệu tham khảo khoa học:
-
Hall JA, et al. (2010). Chronic Perianal Fistulas in Dogs. Journal of Veterinary Internal Medicine.
-
Plumb DC. Plumb’s Veterinary Drug Handbook, 9th Edition.
-
Ettinger SJ & Feldman EC. Textbook of Veterinary Internal Medicine, 8th Edition.
-
Weisse C, et al. (2005). Surgical and Medical Management of Perianal Fistulas. Veterinary Clinics of North America: Small Animal Practice.
