1. Nhóm NSAID và nguy cơ gây loét tiêu hóa

• Nguy cơ cao: Các NSAID ức chế mạnh COX-1, làm mất tác dụng bảo vệ của prostaglandin trên niêm mạc dạ dày. Gồm:
  → Aspirin, Ketoprofen, Piroxicam, Flunixin meglumine

• Nguy cơ trung bình: Các NSAID ưu tiên COX-2 nhưng vẫn có tác động đến COX-1, do đó vẫn có nguy cơ viêm loét nếu dùng kéo dài hoặc liều cao. Gồm:
  → Carprofen, Meloxicam

Lưu ý: COX-2-selective inhibitors (như Firocoxib, Robenacoxib) ít ảnh hưởng lên dạ dày hơn, nhưng không hoàn toàn an toàn nếu có yếu tố nguy cơ kèm theo.

---

2. Cơ chế gây loét dạ dày – ruột của NSAID

NSAID ức chế enzyme cyclooxygenase (COX) – một enzyme thiết yếu trong quá trình tổng hợp prostaglandin (PG) từ acid arachidonic.

• COX-1: liên quan đến việc sản xuất PG bảo vệ niêm mạc tiêu hóa, duy trì lưu lượng máu và sản xuất chất nhầy.

• COX-2: chủ yếu liên quan đến viêm, đau, sốt.

→ Khi dùng NSAID không chọn lọc, cả COX-1 và COX-2 đều bị ức chế → giảm prostaglandin bảo vệ niêm mạc dạ dày, tăng nguy cơ loét.

Các vai trò bảo vệ của prostaglandin (bị NSAID ức chế) gồm:

• Tăng tiết chất nhầy (mucus) → bảo vệ cơ học cho niêm mạc.

• Tăng tiết bicarbonate (HCO₃⁻) → trung hòa axit.

• Duy trì lưu lượng máu tại niêm mạc → giúp chữa lành tổn thương.

• Ức chế tiết HCl từ tế bào viền → tránh tăng acid nội sinh.

→ Khi các yếu tố bảo vệ giảm, niêm mạc tiêu hóa dễ bị tổn thương bởi acid, dẫn đến viêm – loét – xuất huyết.

---

3. Biện pháp phòng tránh loét tiêu hóa khi sử dụng NSAID

Tránh các yếu tố kết hợp làm tăng nguy cơ loét:

• Không phối hợp NSAID với corticosteroid (Prednisolone, Dexamethasone): gây tác dụng cộng hưởng gây loét.

• Không dùng NSAID khi thú đang nhịn ăn, mất nước, stress nặng.

Cách sử dụng NSAID an toàn hơn:

• Luôn cho ăn trước khi uống NSAID (nếu dùng đường uống).

  Dùng kèm thuốc bảo vệ niêm mạc nếu có yếu tố nguy cơ:

---

4. Trường hợp nguy cơ loét tiêu hóa cao khi dùng NSAID

• Dùng liều cao hoặc kéo dài (quá 5–7 ngày).

• Dùng NSAID kết hợp corticoid.

• Suy thận, suy gan → giảm đào thải thuốc, tích lũy độc tính.

• Thú già, ốm, mất nước hoặc có bệnh nền đường tiêu hóa.

• Chế độ ăn không phù hợp, bỏ bữa khi đang điều trị.

---

Kết luận

NSAID là nhóm thuốc rất quan trọng trong kiểm soát đau và viêm, nhưng đi kèm theo đó là nguy cơ loét tiêu hóa không thể xem nhẹ. Việc sử dụng cần cân nhắc chọn loại NSAID phù hợp, liều dùng hợp lý, đồng thời đánh giá nguy cơ và có biện pháp bảo vệ đường tiêu hóa đi kèm.

---

Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, Quý bác sĩ vui lòng liên hệ với EduVET để nhận được sự tư vấn nhanh và chính xác nhất!

Tài liệu tham khảo khoa học

1. 1. Papich MG. Saunders Handbook of Veterinary Drugs, 5th Edition. Elsevier, 2021.

   2. KuKanich B. (2013). Nonsteroidal anti-inflammatory drugs in small animals: update on pharmacology and clinical use. Vet Clin North Am Small Anim Pract. 43(5):1027–1040.

   3. Plumb DC. Plumb’s Veterinary Drug Handbook, 9th Edition. Wiley-Blackwell, 2018.

   4. Lascelles BD, et al. (2005). NSAIDs in the management of chronic pain in dogs and cats. Journal of Small Animal Practice, 46(9), 423–430.

   5. Mathews KA. (2000). Nonsteroidal anti-inflammatory analgesics – current practice, new developments. Vet Clin North Am Small Anim Pract, 30(4):783–804.