Suy thận gây Hạ canxi máu và Cường cận giáp ở chó mèo

Canxi là chất rất quan trọng

Canxi rất quan trọng với:

Dẫn truyền thần kinh
Co cơ
Nhịp tim
Đông máu

Chỉ cần lệch nhẹ nồng độ canxi cũng có thể gây co giật, rối loạn tim mạch, thậm chí tử vong. Do vậy cơ thể cũng có rất nhiều cơ chế để kiểm soát chặt chẽ nồng độ Canxi máu

Dấu hiệu lâm sàng của hạ canxi máu là gì?

Hạ canxi nhẹ: thường không biểu hiện triệu chứng, chỉ phát hiện qua xét nghiệm máu định kỳ.
Hạ canxi trung bình – nặng: có thể gây các dấu hiệu lâm sàng như:
- Co giật cơ, run rẩy
- Bỏ ăn
- Yếu, lừ đừ
- Trường hợp nặng: co giật toàn thân

→ Lưu ý : Nếu thú cưng bỗng nhiên run người, cứng cơ, hoặc co giật – đặc biệt là chó mẹ sau sinh – cần nghĩ ngay đến hạ canxi.

Hạ canxi máu cũng ảnh hưởng đến hệ thần kinh, dễ gây co giật.

Khi canxi dưới 6 mg/dL, thú cưng có thể run rẩy, yếu hoặc mệt mỏi.
Khi canxi dưới 4 mg/dL, có nguy cơ tử vong nếu không được xử lý kịp thời.

Vì sao suy thận gây hạ canxi máu và cường cận giáp?

Canxi trong máu được điều hòa chính bởi hormone tuyến cận giáp (PTH) và vitamin D.

Hạ Canxi máu do giảm Vitamin D hoạt tính: Vitamin D sau khi hấp thụ từ thức ăn cần được chuyển thành dạng hoạt tính tại gan và thận. Khi thận bị suy, quá trình chuyển hóa này giảm đi, dẫn đến vitamin D hoạt tính không đủ để hỗ trợ ruột hấp thu canxi. Kết quả là nồng độ canxi trong máu giảm.
Tuyến cận giáp tăng giải phóng Hormone: Khi canxi máu giảm, tuyến cận giáp sẽ tăng tiết hormone PTH nhằm giữ lại canxi trong cơ thể và huy động canxi từ xương ra máu. Nếu tình trạng này kéo dài, tuyến cận giáp phải hoạt động quá mức, lâu dần dẫn đến cường cận giáp thứ phát.

Giải thích: Hormone PTH được tiết ra làm:

Tăng hủy xương → Tăng canxi máu
Giữ lại Canxi ở thận, thải phospho, kích hoạt vitamin D
Tăng hấp thu Canxi ở ruột non → tăng canxi máu

Một số nguyên nhân khác gây hạ Canxi

Hạ canxi trong thời kỳ cho con bú (sốt sữa – thường gặp nhất): Cơ thể con mẹ mất một lượng lớn canxi qua sữa. Nếu cơ thể không kịp huy động hoặc hấp thu bù lại, sẽ dẫn đến hạ canxi máu cấp tính, thường xuất hiện sau sinh vài tuần.
Do dinh dưỡng: Do con vật không được ăn uống đầy đủ, thực phẩm ít Vitamin D hoặc có rối loạn hấp thu đường ruột.
Hạ protein máu (giảm albumin): Khoảng 40% canxi trong máu gắn với albumin. Khi albumin giảm (do bệnh gan, suy dinh dưỡng, mất protein), tổng canxi đo được cũng giảm theo, dù canxi ion hóa (canxi tự do) có thể vẫn bình thường.
Viêm tụy cấp có thể gây kết tủa canxi vào mô viêm, làm giảm nồng độ canxi máu. Ngoài ra, phản ứng viêm toàn thân cũng ảnh hưởng đến chuyển hóa canxi.
Ngộ độc ethylene glycol (chất chống đông): Ethylene glycol khi chuyển hóa tạo ra oxalate, chất này kết hợp với canxi trong máu tạo thành tinh thể calcium oxalate, gây hạ canxi nhanh và nghiêm trọng, thường kèm suy thận cấp.

Hạ canxi máu được điều trị như thế nào?

Tùy mức độ và nguyên nhân mà hướng điều trị sẽ khác nhau:

Suy tuyến cận giáp nguyên phát:
→ Dùng Canxi + vitamin D và bổ sung canxi qua đường ăn uống.
Chó mẹ cho con bú bị hạ canxi cấp:
→ Cấp cứu bằng truyền canxi tĩnh mạch ngay lập tức.
Hạ canxi do bệnh lý khác:
→ Điều trị nguyên nhân gốc, khi đó canxi sẽ trở lại bình thường.

Nếu có câu hỏi và thắc mắc nào, hãy liên lạc ngay với EduVET – Sđt/Zalo 08 6712 6712 để được giải đáp nhanh và chính xác nhất!

Tài liệu tham khảo

DiBartola, S. P. (2012). Fluid, Electrolyte, and Acid-Base Disorders in Small Animal Practice (4th ed.). Elsevier.
Chew, D. J., DiBartola, S. P., & Schenck, P. A. (2010). Small Animal Clinical Diagnosis by Laboratory Methods (5th ed.). Elsevier.
Feldman, E. C., & Nelson, R. W. (2004). Canine and Feline Endocrinology and Reproduction (3rd ed.). Saunders.
Ettinger, S. J., & Feldman, E. C. (2017). Textbook of Veterinary Internal Medicine (8th ed.). Elsevier.