Thuốc kháng viêm là nhóm thuốc thường dùng trong điều trị nhiều bệnh lý và sau phẫu thuật. Tuy nhiên, bên cạnh hiệu quả giảm đau, hạ sốt, chống viêm, chúng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho gan, thận và đường tiêu hóa của thú cưng. Bác sĩ thú y và chủ nuôi cần nắm rõ để sử dụng an toàn.
1. Ảnh hưởng đến Gan & Thận
-
Cơ chế:
-
-
Sau khi chuyển hóa, thuốc kháng viêm tạo ra chất thải độc cho gan và thận.
-
Chúng còn gây co mạch máu tại thận, giảm lưu lượng máu đi qua → ứ độc → nguy cơ suy thận.
-
-
Nguyên tắc: Khi dùng kháng viêm, thú cưng phải được đảm bảo đủ nước (cho uống hoặc truyền dịch), nhất là trong và sau phẫu thuật – thời điểm dễ mất nước.
2. Steroid (Dexa, Methyl, Pred…)
-
Không dùng steroid khi:
-
Thú bị suy giảm miễn dịch → dễ ức chế nặng hơn.
-
Thú đang bị nấm.
-
Thú có vết thương hở (ngoài da, giác mạc…) vì steroid phá hủy collagen → vết thương chậm lành hoặc không lành.
-
-
Tác động khác:
-
Dùng lâu: giãn mao mạch, da mỏng, mạch máu nổi rõ.
-
Ở giác mạc: nhỏ Dexamethasone làm vết xước loét giác mạc trở nên nghiêm trọng hơn
-
3. Kết Hợp Thuốc Kháng Viêm
KHÔNG KẾT HỢP
-
Không kết hợp 2 steroid → không tăng hiệu quả, chỉ tăng độc tính.
CÓ THỂ KẾT HỢP
-
kháng viêm.Dexamethasone (steroid) liều tối thiểu + COX-2 → hỗ trợ giảm viêm sau mổ.
-
COX-2 + COX-3 → tăng hiệu quả.
👉 Lưu ý: chỉ có Dexamethasone được nghiên cứu an toàn khi kết hợp với COX-2. Các steroid khác chưa đủ bằng chứng khoa học → không nên dùng.
4. NSAIDs Có Thể Gây Hại Không?
NSAIDs không hoàn toàn an toàn, có thể gây tác dụng phụ vì chúng ức chế cả “COX tốt” (bảo vệ cơ thể).
a. Đường Tiêu Hóa
-
Biểu hiện: nôn, bỏ ăn, đau bụng, phân sẫm màu, tiêu chảy.
-
Cơ chế:
-
Kích ứng trực tiếp niêm mạc dạ dày.
-
Giảm lớp nhầy bảo vệ, dễ loét, chậm lành loét.
-
b. Thận
-
Nguy cơ cao khi thú bị mất nước, tụt huyết áp, bệnh tim/thận.
-
Dấu hiệu: uống nhiều nước, tiểu nhiều/ít, lừ đừ, đi loạng choạng.
c. Gan
-
Hiếm gặp, nhưng có thể gây hoại tử gan cấp, đặc biệt ở dòng chó Labrador.
-
Dấu hiệu: nôn, tiêu chảy, vàng da – mắt – lợi.
d. Đông Máu
-
Một số NSAID (như aspirin) làm rối loạn đông máu → dễ bầm tím, xuất huyết.
5. Những con vật có nguy cơ cao khi dùng NSAID
-
Thú mất nước.
-
Thú đang dùng thuốc lợi tiểu.
-
Mới được điều trị bằng corticosteroid.
-
Có sẵn bệnh gan, thận hoặc tim.
6. Lời Khuyên Bác Sĩ Thú Y Dành Cho Chủ Nuôi
-
Trước khi dùng: nên làm xét nghiệm máu và nước tiểu để đánh giá gan, thận.
-
Nếu được kê thuốc, tuân thủ đúng liều và thời gian bác sĩ kê. Không tự ý tăng liều hoặc kéo dài.
-
Không dùng chung NSAID với thuốc khác (có thể gây hại thêm).
-
Sau khi dùng, theo dõi thú cưng: nếu có dấu hiệu nôn, tiêu chảy, bỏ ăn, chảy máu bất thường → ngưng thuốc và báo bác sĩ ngay.
Hãy liên hệ ngay với EduVET nếu có bất kỳ thắc mắc nào
Tham Khảo Khoa Học
-
Papich MG. Saunders Handbook of Veterinary Drugs. 5th ed. Elsevier; 2020.
-
Lascelles BDX, McFarland JM, Swann H. “Guidelines for safe and effective use of NSAIDs in dogs and cats.” Veterinary Therapeutics. 2005;6(3):237–251.
-
KuKanich B. “Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs in Dogs and Cats: A Review.” Veterinary Clinics of North America: Small Animal Practice. 2010;40(6):1065–1087.
-
Plumb DC. Plumb’s Veterinary Drug Handbook. 10th ed. Wiley-Blackwell; 2022.
