Tổng quát về tiêu chảy
Nguyên nhân tiêu chảy cấp:
- Ăn thức ăn khác với ngày thường.
- Do dùng kháng sinh (Ví dụ: mấy hôm trước dùng kháng sinh hôm nay con vật tiêu chảy. Vì kháng sinh diệt những con vi khuẩn vừa tốt và vừa hại => gây biến động hệ vi khuẩn trong đường ruột => gây tiêu chảy).
- Do dùng kháng viêm hoặc thuốc hóa trị.
- Do dị vật/ do ăn phải chất độc ăn mòn. Ví dụ con vật uống phải nước trong nhà vệ sinh hoặc ngộ độc do thuốc nhỏ gáy, thuốc xịt ve rận. Hỏi chủ theo thứ tự trên để tìm bệnh.
Nguyên nhân tiêu chảy mạn tính
| Triệu chứng | Gợi ý chẩn đoán và điều trị |
|---|---|
| Tiêu chảy mạn tính kèm bệnh hô hấp. | Chó: Care Mèo: FIV |
| Hôm đi phân khuôn, hôm đi phân nát. | Do ăn uống: Con vật hay ăn đồ trong thùng rác hoặc ăn đồ ngoài đường. |
| Dùng kháng sinh thì khỏi, nhưng dừng thuốc thì tiếp tục tiêu chảy. | Viêm ruột đáp ứng với kháng sinh và không biết nguyên nhân => Điều trị kháng sinh đến cuối đời. |
| Tiêu chảy mạn tính dùng kháng viêm thì con vật khỏi, nhưng mà khi không dùng thì tiếp tục tiêu chảy. | Viêm ruột đáp ứng với kháng viêm => Điều trị bằng kháng viêm đến cuối đời. |
| Tiêu chảy mạn tính không phải do virus,…; cũng không phải do viêm ruột đáp ứng với kháng sinh hay kháng viêm. | Do nấm hoặc những vi sinh vật khó diệt bằng kháng sinh thông thường => Cho thử phác đồ nấm và kháng sinh: Enrofloxacin + Itraconazole. |
| Tiêu chảy mạn tính ở chó con, mèo con dưới 6 tháng tuổi, tiêu chảy bập bõm (hôm phân khuôn, hôm phân mềm, hôm phân nước,…). | Do hệ miễn dịch trong đường ruột chưa hoàn thiện. Nhiều con khi trưởng thành sẽ tự khỏi. |
| Đối tượng | Gợi ý chẩn đoán và điều trị |
|---|---|
| Con trưởng thành. | Do dị ứng => hãy cho con vật ăn thử một loại thịt con vật chưa từng ăn. Ví dụ: Cho con vật ăn thịt vịt trong 1–2 tuần. Nếu khỏi => duy trì cho ăn thịt vịt. Bây giờ có nhiều thức ăn dành riêng cho thú dị ứng thức ăn, các bác sĩ mua về cho ăn tầm 1 tháng xem tiến triển nhé, sẽ không hết ngay trong 1–2 tuần đầu, có khi hàng tháng mới đáp ứng và khỏi bệnh đó. |
| Con già. Siêu âm, X-quang không thấy có bất thường. | Thường do u nhỏ trong ruột (nhỏ bằng đầu tăm, đầu đũa) và nằm bên dưới niêm mạc không thể tìm thấy => Điều trị duy trì bằng kháng sinh, kháng viêm cho con vật, nặng quá dùng thuốc ức chế miễn dịch Cyclosporin nhé (nhắn nhờ trợ lý EduVET mua cho nếu khó mua). |
| Điều trị rồi mà không khỏi. | Tiêu chảy mạn do vô căn => Điều trị vô căn: • Tiến hành tẩy giun, tẩy ký sinh trùng. • Tiếp tục điều trị Giardia (vì Giardia ký sinh ở ruột non, khi con vật tiêu chảy “oạc oạc” ra thì con Giardia nó mới di chuyển xuống đại tràng và lúc này soi mới thấy => việc soi thấy hay không KHÔNG có ý nghĩa, cứ nghi thì trị). |
Tiêu chảy do Giardia
Đơn bào Giardia
Chẩn đoán: Sử dụng test kiểm tra hoặc soi xem có thấy Giardia không (nếu không có vẫn có thể điều trị vì Giardia ký sinh ở ruột non, chỉ xuống đại tràng khi con vật tiêu chảy nặng và có thể đã suy nhược cơ thể). Những trường hợp nghi ngờ Giardia:
1.Nuôi tập trung/ nuôi nhốt tập trung + nuôi bẩn => trên 50% do Giardia.
2.Ruột hấp thu kém (vì Giardia gây tổn thương đường tiêu hóa bên trên).
3.Phân to, mềm, nát và con vật giảm cân.
Điều trị tiêu chảy do Giardia cần:
Điều trị + tắm cả đàn (vì Giardia sẽ nhiễm từ còn này sang con kia).
Nếu trong trường hợp không điều trị cả đàn thì phải tách riêng sang môi trường riêng cộng với khử trùng ở môi trường xung quanh.
Metronidazol:15-25mg/kg/12-24h trong 10-15 ngày.
Một số nguyên nhân khác gây tiêu chảy
| Bệnh | Bất thường |
|---|---|
| Gan cấp tính | • Cả 2 chỉ số GOT và GPT tăng (tăng gấp đôi hoặc tăng gấp ba). Chú ý: Một chỉ số men gan tăng không có ý nghĩa trong chẩn đoán bệnh gan. |
| Gan mạn tính | • Chỉ số Albumin giảm (vì gan tạo ra albumin). |
| Gan tăng sinh | • Sờ hoặc siêu âm thấy gan to, gan chướng chèn xuống dưới bụng. • Chỉ số men gan bình thường hoặc tăng nhẹ. |
| Thận cấp tính | • Chỉ số Creatinin tăng. |
| Viêm tụy cấp | • Chỉ số men tụy Lipaza tăng. Con vật đau bụng (ít nhất là thấy đau bụng ở phần bụng trên). Con vật nôn. Nếu có thể cho con vật uống cản quang. Nếu thấy cản quang nằm nguyên trong dạ dày => viêm tụy (vì tụy bám sát ruột non, khi viêm tụy sẽ gây liệt tá tràng nên cản quang không xuống được tá tràng). |
Chú ý: Nếu tiêu chảy dai dẳng cần kiểm tra phân => Kiểm tra phù nổi.
Tài liệu tham khảo
-
Hall EJ, German AJ. Diseases of the Small Intestine. In: Ettinger SJ, Feldman EC (eds). Textbook of Veterinary Internal Medicine, 9th ed. Elsevier, 2020.
-
Willard MD, Twedt DC. Small Animal Clinical Diagnosis by Laboratory Methods, 6th ed. Saunders, 2022.
-
Marks SL et al. (2019). Diagnosis and management of chronic diarrhea in dogs and cats. Journal of Veterinary Internal Medicine, 33(5): 1640–1657.
-
Meléndez-Rodríguez M et al. (2021). Giardiasis in dogs and cats: updated review and prevention strategies. Vet Parasitol, 295: 109464.
-
WSAVA GI Standardization Group (2020). Guidelines for chronic enteropathies in dogs and cats. Journal of Small Animal Practice, 61(8): 387–403.
Hãy liên hên ngay với EduVET nếu có bất kỳ thắc mắc nào
