1. Cơ chế tác dụng của than hoạt tính
- Than hoạt tính là một chất hấp phụ mạnh nhờ cấu trúc xốp và diện tích bề mặt lớn. Nó có khả năng gắn kết với nhiều loại chất độc, thuốc và hóa chất qua cơ chế hấp phụ, ngăn cản sự hấp thu của chúng vào máu.
- Cơ chế liên kết bao gồm: liên kết ion-ion, liên kết hydro, liên kết lưỡng cực và các tương tác vật lý khác giúp giữ chặt các chất độc trong lòng ruột.
- Các phức hợp này sau đó sẽ được đào thải ra ngoài qua phân.
2. Thời điểm sử dụng hiệu quả nhất
- Than hoạt tính đạt hiệu quả tối ưu nếu được sử dụng trong vòng 1–2 giờ sau khi thú cưng ăn phải chất độc.
- Với các chất độc có khả năng tuần hoàn gan-ruột (enterohepatic recirculation), có thể chỉ định dùng đa liều, 1 g/kg mỗi 6–8 giờ trong 24 giờ.
3. Liều dùng
- Chó: 1–3 g/kg PO.
- Mèo: 0,5–1 g/kg PO.
- Có thể dùng dạng hỗn dịch pha sẵn, bột nhão, hạt trộn thức ăn hoặc pha nước để tiêm qua ống vào dạ dày.
4. Hình thức sử dụng
- Dùng bằng đường uống hoặc thông qua ống thông mũi – dạ dày tại phòng khám.
- Có thể dùng kèm hoặc không kèm thức ăn. Cần đo liều chính xác nếu dùng dạng lỏng.
5. Chống chỉ định
- Nôn mửa, co giật.
- Nuốt phải chất ăn mòn (axit, kiềm), xăng dầu, kim loại nặng, cồn.
- Dị ứng với than hoạt tính.
- Nguy cơ cao viêm phổi do hít phải.
- Tắc ruột, mới phẫu thuật ruột, mất nước nặng, sốc giảm thể tích máu.
- Có kế hoạch nội soi hoặc phẫu thuật bụng.
6. Tác dụng phụ
- Nôn, tiêu chảy, táo bón, phân đen.
- Tăng natri máu là nguy cơ cần lưu ý, đặc biệt khi sử dụng nhiều liều.
7. Lưu ý an toàn
- Thận trọng khi dùng dạng bột khô, vì dễ phát tán trong không khí gây kích ứng đường hô hấp.
- Chỉ dùng than hoạt tính khi lợi ích rõ ràng và tác nhân gây ngộ độc đã biết rõ có đáp ứng với liệu pháp này.
Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, quý bác sĩ vui lòng liên hệ trực tiếp với EduVET hoặc Zalo 08 6712 6712 để được tư vấn trực tiếp!
Tài liệu tham khảo:
- Merck Veterinary Manual (2020). Activated Charcoal.
- Eubig, P.A. et al. (2005). “Use of activated charcoal in veterinary toxicology.” Veterinary Clinics of North America: Small Animal Practice.
- Wismer, T. (2013). “Management of poisoning cases in small animals.” The Veterinary Journal.
Có thể bạn quan tâm
